Rối loạn nội tiết là một vấn đề sức khỏe phổ biến, hầu hết là do sự cố trong quá trình sản xuất hormone trong cơ thể. Rối loạn nội tiết xảy ra khi chức năng của hệ thống nội tiết không được duy trì. Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ các tuyến nội tiết sản xuất hormone, các thụ thể hormone hoặc các cơ quan đích tác động bởi hormone. Dù nguyên nhân từ đâu, các rối loạn nội tiết đều có thể ảnh hưởng đến chức năng của toàn bộ cơ thể.

Hệ nội tiết là gì?

Hệ nội tiết gồm một loạt các cơ quan và tuyến nội tiết kết nối với nhau, có nhiệm vụ sản xuất và bài tiết các hormone nội tiết, đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và điều hòa quá trình trao đổi chất, chuyển hóa năng lượng, sinh sản, phát triển cũng như đáp ứng của cơ thể với stress, tổn thương, tâm trạng. Hệ nội tiết gồm nhiều thành phần như:

  • Vùng hạ đồi: có chức năng tiết hormone để kích thích hoặc ức chế sự tiết hormone của tuyến yên, kiểm soát cân bằng nước trong cơ thể, nhiệt độ, sự thèm ăn, giấc ngủ và huyết áp.

  • Tuyến yên: tuyến nội tiết trung tâm có vai trò chỉ huy, kiểm soát chức năng của các tuyến nội tiết khác ở ngoại biên.

  • Tuyến tùng: tiết ra hormone melatonin giúp kiểm soát giấc ngủ.

  • Tuyến giáp và tuyến cận giáp: đóng vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất và cân bằng canxi trong cơ thể.

  • Tuyến ức: giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và tiêu diệt các tế bào bất thường.

  • Tuyến thượng thận: tạo ra hormone giúp duy trì huyết áp và điều hòa quá trình trao đổi chất.

  • Tuyến tụy: đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa và sản xuất hormone.

  • Buồng trứng: sản xuất hormone nữ giới và chứa tế bào trứng cần thiết cho quá trình sinh sản.

  • Tinh hoàn: sản xuất tinh trùng và hormone nam giới.

Rối loạn nội tiết có thể do nhiều nguyên nhân

Rối loạn nội tiết có thể bắt nguồn từ các tuyến nội tiết ngoại biên như tuyến giáp, tuyến thượng thận, buồng trứng, tinh hoàn,… Rối loạn thứ phát có thể do tuyến yên và vùng hạ đồi gây ức chế hoặc kích thích quá mức các tuyến nội tiết ngoại biên. Hơn nữa, cơ quan đích có thể không đáp ứng đúng với hormone nội tiết, gây suy giảm chức năng. Các rối loạn có thể dẫn đến tăng hoặc giảm sản xuất hormone.

Nhận biết triệu chứng của rối loạn nội tiết

Mỗi rối loạn nội tiết sẽ có những triệu chứng đặc trưng riêng. Các rối loạn nội tiết thường gặp bao gồm:

  • Bệnh tiểu đường: triệu chứng sụt cân, khát nhiều, tiểu nhiều, vết loét lâu lành, mắt nhìn mờ, các biến chứng thần kinh như cảm giác tê rần 2 bàn chân…

  • Cường giáp: triệu chứng sụt cân, tim đập nhanh, run tay, nhạy cảm với nhiệt độ nóng…

  • Suy giáp: triệu chứng mệt mỏi, tăng cân, chậm chạp, trầm cảm, da khô, chuột rút…

  • Hội chứng Cushing: triệu chứng tăng cân, mặt tròn như mặt trăng, tay chân teo nhỏ, yếu cơ, da mỏng, dễ bầm máu…

  • Cường Aldosteron nguyên phát: triệu chứng yếu cơ, vọp bẻ, nhức đầu, hồi hộp đánh trống ngực, tiểu nhiều, tiểu đêm…

  • Pheochromocytomas: triệu chứng tăng huyết áp, da xanh tái, vã mồ hôi, hồi hộp đánh trống ngực…

  • Suy thượng thận: triệu chứng mệt mỏi, sụt cân chóng mặt, lo lắng, đau bụng…

  • To đầu chi: triệu chứng tăng kích thước của xương, cơ quan và mô trong cơ thể, thay đổi vùng khuôn mặt, tăng tiết mồ hôi…

  • U tuyến yên tiết Prolactin: triệu chứng vô sinh, thiểu kinh, chảy sữa ở phụ nữ, giảm ham muốn tình dục, vô sinh, bất lực, vú to nam giới ở nam giới…

  • Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): triệu chứng thừa cân, mất kinh, rậm lông, da nhờn, buồng trứng lớn hoặc có nhiều nang…

Chẩn đoán rối loạn nội tiết

Chẩn đoán rối loạn nội tiết là quá trình phức tạp, thường bao gồm các xét nghiệm máu, nước tiểu, các test động nội tiết và hình ảnh cũng như xét nghiệm gen – di truyền. Việc xác định chính xác nguyên nhân của rối loạn nội tiết là rất quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Điều trị và ngăn ngừa rối loạn nội tiết

Nguyên tắc điều trị rối loạn nội tiết dựa trên cơ chế bệnh sinh và tình trạng bệnh của từng người.

  • Trong trường hợp suy giảm chức năng nội tiết, thông thường sẽ được điều trị bằng cách bổ sung hormone từ bên ngoài bất kể nguyên nhân suy giảm chức năng có nguồn gốc từ tuyến nội tiết ngoại biên hay từ tuyến yên-hạ đồi.

  • Đối với các trường hợp cường chức năng nội tiết do tăng hormone trong máu, phương pháp điều trị bao gồm sử dụng các thuốc ức chế quá trình tổng hợp hormone, phẫu thuật hoặc xạ trị tùy vào nguyên nhân gây bệnh cụ thể.

Ngăn ngừa rối loạn nội tiết có thể đạt được thông qua việc thay đổi thói quen ăn uống, lối sống lành mạnh như duy trì cân nặng hợp lý, có chế độ ăn khoa học, cân bằng, luyện tập thể dục đều đặn, giảm stress căng thẳng, ngủ đủ giấc và đúng giờ, không hút thuốc lá, kiểm soát các bệnh lý mạn tính nếu có.

Để được chẩn đoán và điều trị rối loạn nội tiết, nên thăm khám tại EzBeauty.vn. Bác sĩ chuyên khoa Nội tiết – Đái tháo đường sẽ tận tâm và có kinh nghiệm để phát hiện và điều trị bệnh một cách hiệu quả, giúp bạn bảo vệ sức khỏe tốt hơn.

By Hà Phương

Với kinh nghiệm trên 7 năm trong lĩnh vực làm đẹp mình tạo nên EzBeauty là website chia sẻ kiến thức và thông tin cho mọi người!