Hiện nay, với sự phát triển kinh tế thị trường và xu hướng toàn cầu hóa, các bậc cha mẹ thường “quên mình” và đôi khi “quên cả những đặc điểm tâm sinh lý của con em mình”. Đặc biệt khi trẻ bắt đầu học lớp 1, họ đối mặt với một môi trường hoàn toàn mới. Do đó, rất nhiều gia đình và giáo viên gặp khó khăn trong việc chăm sóc và giáo dục trẻ.
Dưới đây là những đặc điểm tâm sinh lý cơ bản của học sinh tiểu học và những điều cần lưu ý đối với cha mẹ và giáo viên:
Hệ xương
Học sinh tiểu học đang trong quá trình phát triển xương, vì vậy cần chú ý đến việc giữ cho các hoạt động vui chơi của trẻ lành mạnh và an toàn. Cần hướng trẻ đến các hoạt động vận động lành mạnh như chạy, nhảy, nô đùa…
Hệ cơ
Học sinh tiểu học rất thích các hoạt động vận động như chạy, nhảy, nô đùa,… Để đáp ứng nhu cầu này, giáo viên nên thiết kế các hoạt động vận động từ đơn giản đến phức tạp và đảm bảo an toàn cho trẻ.
Hệ thần kinh cấp cao
Tư duy của học sinh tiểu học dần chuyển từ trực quan hành động sang tư duy hình tượng và trừu tượng. Họ rất hứng thú với các trò chơi trí tuệ như đố vui, cuộc thi trí tuệ,… Giáo viên có thể sử dụng những câu hỏi thú vị để phát triển tư duy của học sinh.
Thông tin về chiều cao và cân nặng trẻ chỉ mang giá trị trung bình. Mỗi trẻ có thể có những biến đổi về chiều cao và cân nặng. Tim của trẻ đập nhanh, mạch máu tương đối mở rộng và áp huyết động mạch thấp, hệ tuần hoàn chưa hoàn chỉnh.
Hoạt động của học sinh tiểu học
Ở tuổi này, hoạt động chủ đạo của học sinh tiểu học đã chuyển từ vui chơi sang học tập. Tuy nhiên, các hoạt động vui chơi vẫn còn diễn ra song song với hoạt động học tập.
- Học sinh tiểu học thích tham gia vào các hoạt động vui chơi như trò chơi vận động.
- Họ cũng tham gia vào các hoạt động lao động tự phục vụ và tập thể như tắm giặt, nấu cơm, trồng cây, trồng hoa,…
- Các em tham gia vào các phong trào của trường, của lớp và của cộng đồng dân cư.
Thay đổi kèm theo
Trong gia đình, học sinh tiểu học tham gia vào các công việc gia đình và các hoạt động xã hội. Họ cố gắng làm thành viên tích cực trong gia đình và tham gia vào các phong trào xã hội.
Trong nhà trường, việc học tập thay đổi về nội dung và hình thức, yêu cầu học sinh tập trung chú ý và có ý thức học tập tốt.
Ngoài xã hội, học sinh tiểu học tham gia vào các hoạt động xã hội tập thể và muốn được nhiều người biết đến.
Hiểu rõ những đặc điểm trên, cha mẹ và giáo viên cần tạo điều kiện để trẻ phát triển khả năng của mình trong công việc gia đình, quan hệ xã hội và đặc biệt là trong học tập.
Nhận thức cảm tính
Các cơ quan cảm giác của học sinh tiểu học đang phát triển và hoàn thiện, gồm thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác và xúc giác.
Tri giác của học sinh tiểu học chủ yếu là tri giác đại thể, đang chuyển từ hành động trực quan sang xúc cảm. Họ thích quan sát các sự vật hiện tượng sặc sỡ, hấp dẫn và đã biết lập kế hoạch học tập, sắp xếp công việc nhà.
Nhận thức lý tính
Tư duy của học sinh tiểu học mang tính xúc cảm và chiếm ưu thế ở tư duy trực quan hành động. Họ bắt đầu phát triển khả năng khái quát và tưởng tượng phong phú hơn, nhưng hoạt động phân tích, tổng hợp kiến thức vẫn còn sơ đẳng ở phần lớn học sinh tiểu học.
Ngôn ngữ và sự phát triển nhận thức
Ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong quá trình nhận thức cảm tính và lý tính của học sinh tiểu học. Họ có khả năng tự đọc, tự học và tự khám phá thế giới xung quanh thông qua ngôn ngữ nói và viết.
Chú ý và sự phát triển nhận thức
Ở tuổi tiểu học, học sinh chưa thể tập trung lâu dài và dễ bị phân tán trong quá trình học tập. Tuy nhiên, với thời gian, họ hình thành khả năng điều chỉnh chú ý và tập trung vào công việc.
Trí nhớ và sự phát triển nhận thức
Trí nhớ trực quan hình tượng của học sinh tiểu học ưu thế hơn trí nhớ từ ngữ và lôgic. Mức độ hiệu quả phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nhân cách và sức hấp dẫn của nội dung.
Ý chí và sự phát triển nhận thức
Hành vi của học sinh tiểu học phụ thuộc vào yêu cầu của người lớn, nhưng khả năng điều chỉnh ý chí vẫn còn yếu. Đến cuối tuổi tiểu học, họ có khả năng biến yêu cầu thành mục tiêu hành động của mình, nhưng ý chí của học sinh tiểu học vẫn còn thiếu bền vững và phụ thuộc vào hứng thú nhất thời.
Tình cảm và sự phát triển nhận thức
Tình cảm của học sinh tiểu học còn non nớt và dễ thay đổi. Họ cũng có thể bộc lộ năng khiếu trong thơ, ca, hội họa, kĩ thuật, khoa học… Cần tạo điều kiện để phát hiện và phát triển năng khiếu của học sinh mà vẫn đảm bảo kết quả học tập.
Sự phát triển nhân cách
Tính cách của học sinh tiểu học đang dần hình thành. Họ có thể nhút nhát hoặc sôi nổi trong môi trường nhà trường. Tính cách của họ còn đang hình thành và sẽ được hoàn thiện dần theo quá trình phát triển của trẻ.
Qua đó, cha mẹ và các giáo viên cần hiểu và tôn trọng nhân cách của học sinh, dùng lời lẽ nhẹ nhàng và đáng tin cậy để tác động đến trẻ. Họ cần hướng trẻ đến những hình mẫu tốt và cung cấp cho trẻ những hoạt động phù hợp để phát triển nhận thức và nhân cách toàn diện.
Được viết bởi Văn Tường (Trung tâm N-T)
Nguồn: EzBeauty.vn