Những bước tưới nước cho cây địa lan cần phải căn cứ vào nhiều yếu tố như thời tiết, điều kiện trồng, giống cây, tình trạng sinh trưởng và kích thước chậu. Đồng thời, chúng ta cũng cần dựa vào kinh nghiệm thực tế thông qua việc tìm hiểu về sinh lý của cây để có phương pháp tưới nước phù hợp, đúng thời gian và đúng lượng nước.
Người trồng cây lan thường cho rằng tưới nước cho cây lan là một nghệ thuật. Có một câu tục ngữ nói rằng: “Muốn nắm vững kỹ thuật trồng cây lan, ta phải dành ít nhất ba năm để tìm hiểu và tổng kết.” Tuy nhiên, cả bốn chữ “phương pháp tưới nước” dường như ai cũng biết.
Phương pháp tưới nước khác biệt
Căn cứ để có được phương pháp tưới nước phù hợp cho cây lan
Việc đề ra phương pháp tưới nước cho cây lan đúng cách cần phải căn cứ vào kích thước của chậu, đặc điểm đất và thời gian tưới.
Thông thường, giá thể trồng cây lan cần được duy trì ẩm ướt, nhưng không quá ẩm. Chúng ta cần xem xét chậu, loại đất, thời tiết và tình trạng sinh trưởng của cây để quyết định lượng nước cần tưới. Ví dụ, chậu đất nung có nhiều lỗ thông khí, khả năng hút và thoát nước tốt, giúp cây có khả năng điều tiết lượng nước tốt hơn. Do đó, có thể tưới nước nhiều một chút mà không ảnh hưởng đến cây.
Tuy nhiên, chậu nhựa không có lỗ thông khí, không hút và thoát nước tốt, không khí lưu thông kém. Dù đã cải tiến bằng cách đục lỗ xung quanh, nhưng vẫn kém hiệu quả so với chậu đất nung. Do đó, khi tưới nước cần phải chú ý kiểm soát lượng nước, tưới ít hơn một chút.
Ngoài ra, tính chất của giá thể cũng ảnh hưởng đến khả năng thấm nước và thoát nước của cây. Các loại giá thể như rong biển, lá cây mục, than bùn có khả năng hút và giữ nước tốt, nhưng thoát nước kém. Trồng cây lan bằng những giá thể này cần giảm lượng nước tưới.
Mùn cưa, vỏ cây, vỏ dừa, than củi có khả năng hút nước chậm, cần ngâm nước trước khi sử dụng. Tuy nhiên, chúng lại giữ nước ổn định và có khả năng thoát nước và thông khí tốt, dễ kiểm soát lượng nước. Sỏi cơm, cát thô, đá dăm không hút ẩm, thoát nước và thông khí tốt, nhưng giữ nước kém, nên cần tưới nhiều lần hơn.
Kích thước của giá thể cũng ảnh hưởng đến khả năng thoát nước và thông khí. Giá thể nhỏ giữ nước tốt, nhưng thoát nước và thông khí kém, nên cần tưới nước ít hơn. Do đó, phương pháp tưới nước cũng phụ thuộc vào thời tiết. Trong mùa đông, khi nhiệt độ dưới 10°C, cây sinh trưởng chậm, chỉ cần giữ giá thể ẩm là đủ. Trong mùa xuân, khi nhiệt độ tăng, cây sinh trưởng nhanh, nên tăng lượng nước tưới.
Trong mùa hè, cây lan nên được chuyển vào nơi thoáng mát, và lượng mưa cũng nhiều hơn. Do đó, cần căn cứ vào lượng mưa và độ ẩm của giá thể để điều tiết lượng nước trong giá thể. Khi mưa nhiều, cần chú ý xem chậu có bị đọng nước không. Nếu phát hiện có đọng nước, cần thay chậu ngay lập tức và điều chỉnh tính thẩm thấu của giá thể.
Cuối mùa thu, khi nhiệt độ giảm, có thể giảm dần lượng nước tưới để cây lan phát triển mạnh mẽ và chuẩn bị cho mùa đông.
Thời điểm tưới nước cho địa lan
Khi tưới nước cho cây lan, chúng ta cần chọn thời điểm phù hợp, dựa vào độ ẩm của giá thể và yếu tố thời tiết. Thông thường, có thể sờ vào giá thể và quan sát trạng thái ẩm của giá thể để quyết định có nên tưới nước hay không. Nói chung, khi lớp trên giá thể đã khô, nhưng lớp dưới vẫn còn ẩm, có thể tưới nước. Không cần đợi cho đến khi giá thể khô hoàn toàn mới tưới, đặc biệt là trong mùa hè, nếu không cây lan sẽ bị ảnh hưởng xấu đến sinh trưởng. Nếu lớp trên giá thể còn ẩm, thì có thể tưới một hoặc hai ngày một lần.
Cường độ ánh sáng mạnh, nhiệt độ cao và lượng bốc hơi của cây càng lớn, cây lan càng cần nhiều nước, cần tưới lượng nước phù hợp. Khi ánh sáng yếu, nhiệt độ thấp và bốc hơi chậm, mất nước ít, lượng nước bổ sung cũng ít hơn.
Không thể xác định một số giờ tưới một lần cụ thể. Đối với cây lan, tháng 3-4, có thể tưới mỗi 2-3 ngày hoặc mỗi ngày một lần với lượng nước ít. Tháng 5-6, cần tưới mỗi ngày một lần. Tháng 7-9, cần tưới nước một lần vào buổi chiều. Tháng 10-11, cần tưới nước một lần vào 10 giờ sáng – 3 giờ chiều. Còn tháng 12 đến tháng 3 năm sau, chỉ cần tưới nước một lần mỗi 4-5 ngày.
Ở những nơi có khí hậu lạnh, trong mùa đông, nếu cần tưới nước nhiều, nên tưới vào ngày có mưa phùn để tránh cây bị chết đông.
Trong mùa hè và thu, nên tưới nước vào trước hoặc sau khi mặt trời lặn để lá cây có thời gian để khô ráo trong đêm. Trong mùa đông và mùa xuân, nên tưới nước vào trước hoặc sau mặt trời mọc. Cần tránh tưới nước vào cây đang phơi dưới ánh sáng mặt trời, đặc biệt là nước lạnh. Điều này có thể làm giảm đột ngột nhiệt độ giá thể và ảnh hưởng đến quá trình hút nước của rễ, gây mất cân bằng trong quá trình sinh lý của cây.
Trong mùa hè, nếu gặp mưa rào trong thời tiết oi bức, sau mưa cần tưới nước sạch để cây đậu chậm lại và giảm nhiệt độ. Nếu không, rễ cây lan dễ bị tổn thương, thậm chí chết héo. Cần giảm lượng nước tưới khi lá cây bị bệnh và giữ lá khô, tránh việc bệnh lây lan.
Chất lượng nước tưới
Chất lượng nước tưới rất quan trọng đối với sinh trưởng của cây lan. Nước dùng để trồng cây lan nên là nước mềm, ít chứa khoáng vật và có tính chua (độ pH: 5,5-6,0). Trước đây, nhiều người cho rằng nước mưa hoặc tuyết tan là tốt nhất để trồng cây lan, sau đó là nước sông, nếu không thì mới dùng nước máy sau khi để nước trong chum hoặc chậu từ 1-2 ngày. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nước sông có thể bị ô nhiễm, nước mưa có thể bị axit hóa và nước máy chứa nhiều chất khử trùng (Clo), ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây. Vì vậy, nên sử dụng nước giếng ở những vùng không bị ô nhiễm, và nước máy cần để từ 1-2 ngày để HCl phân giải hết trước khi sử dụng.
Các phương pháp tưới nước
Có ba phương pháp tưới nước là tưới, phun và ngâm. Sử dụng thiết bị tưới nước đặc biệt như thùng có vòi dài, miệng nhỏ để không làm tổn thương lá và dễ kiểm soát lượng nước. Phương pháp tưới nước là để nước chảy từ từ theo thành chậu để các lỗ thông khí và giữa chậu. Nước không nên chảy quá mạnh, để tránh làm bong giá thể, ô nhiễm lá và cành hoa. Đặc biệt, không nên để nước chảy vào bên trong kẽ lá, vì nếu không kiểm soát tốt lượng nước, có thể làm tổn thương cây lan. Khi tưới nước, cần làm ướt toàn bộ giá thể.
Phương pháp tưới nước bằng cách phun yêu cầu tia nước phải nhỏ và đều, mỗi lần chỉ cần làm ướt mặt lá là đủ. Khi thời tiết khô hanh, nên phun nước cho vườn cây lan. Có thể phun nước xuống đất hoặc lên giàn để tăng độ ẩm trong không khí.
Trong mùa hè, khi độ ẩm cao, hoặc mùa đông khi trời lạnh và buổi chiều mát, không nên phun nước. Vì phun nước vào những thời điểm đó dễ gây ra bệnh đốm đen, cây non dễ bị thối rữa. Nếu cần, có thể sử dụng dấm ăn pha loãng 150-200 lần để phun cho cây lan 1-2 lần mỗi tháng, nhằm loại bỏ bụi và các vết đốm trên lá.
Phương pháp tưới nước bằng cách ngâm là nhúng đáy chậu vào nước để cho nước thấm qua lỗ dưới đáy và ngấm lên giá thể. Thời gian ngâm không nên kéo dài, chỉ cần nước ngấm lên mặt giá thể và giữ cho lá sạch sẽ.
Khi tưới nước, cần chú ý đến giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây để sử dụng phương pháp tưới phù hợp. Ví dụ, khi cây non đang phát triển, chỉ nên tưới vào gốc và không phun nước lên lá, điều này giúp giảm nguy cơ bị sâu bệnh tấn công.