Trong quá trình dạy học lớp 5 và chuẩn bị cho học sinh vào học lớp 6 trường THCS, chúng ta nhận thấy học sinh thường gặp 3 khó khăn cơ bản. Hãy cùng tìm hiểu và thử áp dụng một số giải pháp để các em thích ứng kịp thời khi chuyển sang môi trường học mới.
Khó khăn tâm lý
-
Học sinh có thể cảm thấy bỡ ngỡ, lo lắng, thậm chí sợ hãi khi bước vào môi trường mới, gặp bạn bè mới và thầy cô mới. Việc thay đổi vị trí từ “anh đầu, chị cả” ở lớp 5 thành “em út” ở THCS sẽ gây ra nhiều khác biệt, áp lực tâm lý cho các em.
-
Ở lớp 5, mỗi lớp có một giáo viên chủ nhiệm, “ông thầy tổng thể” dạy hầu hết các môn học, nên giáo viên gần gũi và thấu hiểu tính cách, hoàn cảnh của mỗi học sinh. Ở THCS, mỗi môn học có một giáo viên dạy, dạy theo tiết học, do đó việc tạo sự gần gũi, nắm bắt hoàn cảnh của học sinh lớp 6 khi mới vào THCS không sâu như ở tiểu học, khiến các em ngại tâm sự và chia sẻ với thầy cô.
-
Bước vào THCS cũng là giai đoạn các em bước vào lứa tuổi dậy thì, có nhiều sự thay đổi về tâm sinh lý.
Khó khăn kiến thức
-
Kiến thức tăng, môn học tăng và lượng kiến thức trong mỗi môn học tăng, thời lượng cho tiết học nhiều hơn một tiết học ở tiểu học.
-
Học sinh sẽ được học một số môn học mới, như Khoa học tự nhiên (Vật lí, Hóa học, Sinh học), một số nội dung mới của môn học sẽ xuất hiện và yêu cầu cao về tư duy trừu tượng.
-
Một số kiến thức từ chương trình GDPT 2006 đã thay đổi khi chuyển sang chương trình GDPT 2018, gây khó khăn cho học sinh lớp 5.
Khó khăn phương pháp và hình thức học tập
-
Ở lớp 6, mỗi môn học có 1 giáo viên giảng dạy, do đó các em học với nhiều thầy cô khác nhau. Mỗi thầy, cô có cách trình bày và phương pháp dạy học khác nhau, không như ở tiểu học, làm cho các em lúng túng khi tìm ra phương pháp học tập phù hợp với từng thầy cô. Một số giáo viên THCS không rõ phương pháp, cách thức tổ chức học tập ở tiểu học, dẫn đến khó hòa nhập với cách tổ chức dạy học mới.
-
Với lượng kiến thức tăng, phương pháp dạy học và hình thức học tập khác nhau, các em cần phát huy năng lực tự học và khám phá ở mức cao hơn.
-
Học sinh thường viết trên giấy ô ly và có tốc độ viết chậm ở tiểu học. Khi chuyển sang lớp 6, viết trên giấy kẻ ngang mà không kịp thì viết tắt, viết thiếu nét, cẩu thả, nghệch ngoạc. Yêu cầu ghi chép nhiều hơn, nhanh hơn, và học sinh không biết nên viết gì, gây lúng túng và ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng học tập.
Với tình hình dịch bệnh COVID-19, học sinh còn gặp thêm hạn chế về kỹ năng và hoạt động ngoại khóa. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể thực hiện một số giải pháp để giúp học sinh lớp 5 thích ứng khi vào lớp 6.
Chuẩn bị tâm lý
-
Tập trung phát triển các kỹ năng và năng lực cho học sinh, bao gồm điều chỉnh và quản lý cảm xúc, tự phục vụ bản thân, giao tiếp và hợp tác, chia sẻ, để các em tự tin và sẵn sàng tiếp nhận môi trường học tập mới.
-
Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về tuổi dậy thì thông qua các hoạt động giáo dục, chia sẻ, giải lao, và hoạt động xã hội với nhiều hình thức khác nhau. Điều này giúp học sinh biết cách chăm sóc bản thân, phát triển phẩm chất, khả năng thích ứng với cuộc sống và vượt qua khó khăn ở lứa tuổi dậy thì.
-
Tổ chức các buổi tham quan, giao lưu để học sinh lớp 5 làm quen với môi trường trường THCS, thầy cô và bạn bè. Điều này giúp các em hiểu rằng, môi trường mới cũng có thầy cô yêu thương, gần gũi, và có các anh chị hướng dẫn, giúp đỡ.
Chuẩn bị kiến thức
-
Đảm bảo học sinh lớp 5 nắm vững kiến thức và cấp học hiện tại. Giáo viên cần áp dụng nghiêm túc và linh hoạt việc dạy học các môn theo tinh thần Công văn 3969/BGDĐT và điều chỉnh, bổ sung nội dung dạy học theo hướng dẫn của Công văn 3799/BGDĐT-GDTH ngày 01/9/2021 của Bộ GDĐT.
-
Kiểm tra và rà soát các nội dung môn học để tìm ra những kết nối giữa chương trình lớp 5 và lớp 6, đặc biệt là trong môn Tiếng Việt và Toán. Hướng dẫn học sinh phát triển khả năng sáng tạo và tự do diễn đạt ý kiến, suy nghĩ, cảm xúc của mình.
Chuẩn bị kỹ năng và năng lực
-
Rèn kỹ năng nghe – ghi cho học sinh lớp 5 trước khi chuyển lên lớp 6. Điều chỉnh chính tả nghe – viết thành chính tả nghe – ghi. Tạo cho học sinh cơ hội nghe và ghi các thông tin quan trọng từ các bài học, các bộ phim tư liệu, và ý kiến của người khác theo mức độ tăng dần về nội dung. Hướng dẫn các em ghi chú theo nhiều cách khác nhau, như sử dụng sơ đồ tư duy, gạch đầu dòng, để tạo cho các em sự tự chọn lọc ý, nội dung để ghi chú.
-
Khuyến khích học sinh viết trên giấy kẻ ngang để dần quen thuộc và tăng tốc độ viết. Hướng dẫn các em tự ghi lại các ý cốt lõi của bài học, môn học để phát triển năng lực tự học và khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong học tập.
-
Đổi mới phương pháp dạy học bằng cách sử dụng sơ đồ tư duy, trình bày 1 phút, khăn trải bàn, và khuyến khích học sinh làm việc nhóm. Yêu cầu học sinh luôn có tư duy phản biện và tham gia bằng cách đặt câu hỏi phản biện. Hướng dẫn học sinh làm việc nhóm để phát triển khả năng hợp tác và khả năng sắp xếp nội dung bài học.
Qua đó, dù trong tình hình dịch bệnh phức tạp, chúng ta vẫn có thể chuẩn bị tốt cho học sinh lớp 5 khi chuyển lên lớp 6 trường THCS. Trường THCS nên tổ chức cho học sinh lớp 5 được làm quen với môi trường THCS và các giáo viên lớp 5 nên tiếp cận và nắm bắt một số phương pháp, nội dung dạy học ở lớp 6. Cha mẹ cần phối hợp với giáo viên để trao đổi về kết quả học tập và hỗ trợ học sinh trong giai đoạn chuyển tiếp. Giáo viên lớp 5 cần đánh giá chi tiết về năng lực và phẩm chất của từng học sinh, và trao đổi với giáo viên lớp 6 để nắm rõ hơn về đặc điểm và hoàn cảnh của từng em.