Rối loạn chuyển hóa lipid máu là một tình trạng bệnh lý khi mà một hoặc nhiều thông số lipid trong máu bị rối loạn. Điều này thường xảy ra cùng lúc với các bệnh lý về tim mạch, nội tiết và chuyển hóa. Rối loạn chuyển hóa lipid máu không chỉ là một vấn đề nhỏ, nó cũng là một yếu tố nguy cơ đáng lo ngại cho sức khỏe của chúng ta.
Lipid là gì?
Lipid là những phân tử kỵ nước, khó tan trong nước. Chúng được tìm thấy trong màng tế bào, giữ cho tế bào nguyên vẹn và giúp chúng tạo thành các cơ quan riêng biệt. Lipid cũng là tiền thân của một số hormon và acid mật, chất truyền tín hiệu ngoại bào và nội bào. Các lipoprotein là phân tử chất chuyển vận lipid và cung cấp chúng cho tế bào trên toàn cơ thể. Lipid cũng là nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể, tham gia cung cấp từ 25% đến 30% năng lượng cần thiết. Mỗi gram lipid cung cấp lên đến 9,1 kcal. Lipid cũng là nguồn dự trữ năng lượng lớn nhất trong cơ thể, dưới dạng mỡ trung tính triglyceride trong mô mỡ. Mức độ mỡ trong cơ thể thay đổi theo tuổi, giới tính và dân tộc. Nguyên tắc dinh dưỡng cho mức cần thiết chưa được xác định chính xác, tuy nhiên, một số khuyến nghị đề xuất dùng khoảng 1g lipid trên mỗi kilogram cân nặng mỗi ngày. Nên ăn lipid từ 2/3 dầu thực vật (chất béo không bão hòa) và 1/3 chất béo động vật (chất béo bão hòa) với lượng cholesterol dưới 300 mg/ngày.
Nguyên nhân và phân loại của rối loạn lipid máu
Rối loạn lipid máu có thể có nguyên nhân do di truyền hoặc do phong cách sống không hợp lý. Nếu không điều trị kịp thời, nó có thể gây ra các biến chứng đáng sợ như xơ vữa động mạch, tổn thương mạch máu não, tai biến mạch máu não, viêm tụy cấp và nhiều vấn đề khác.
Rối loạn lipid máu có hai loại chính:
-
Rối loạn lipid máu tiên phát: Do đột biến gen làm tăng tổng hợp quá mức cholesterol, triglyceride, LDL-c hoặc giảm thanh thải chúng hoặc giảm tổng hợp HDL-c hoặc tăng thanh thải HDL-c. Rối loạn lipid máu tiên phát thường xảy ra sớm ở trẻ em và người trẻ tuổi, ít khi kèm thể trạng béo phì.
-
Rối loạn lipid máu thứ phát: Gây ra bởi lối sống tĩnh tại, thói quen uống nhiều bia-rượu và thức ăn giàu chất béo bão hòa. Các nguyên nhân thứ phát khác của rối loạn lipid máu bao gồm đái tháo đường, bệnh thận mãn tính, suy giáp, xơ gan và việc sử dụng thuốc như thiazid, corticoid, estrogen và chẹn beta giao cảm.
Triệu chứng và chẩn đoán
Rối loạn lipid máu không thể dễ dàng nhận biết được qua triệu chứng, nên việc xác định chính xác yêu cầu một xét nghiệm máu. Một số biểu hiện của rối loạn lipid máu có thể bao gồm: cung giác mạc, ban vàng ở mí mắt, u vàng gân và màng xương. Xét nghiệm máu cần đo lường các thông số lipid như Cholesterol (TC), Triglyceride (TG), LDL-Cholesterol (LDL-c) và HDL-Cholesterol (HDL-c) để chẩn đoán chính xác rối loạn lipid máu.
Điều trị và dự phòng
Việc điều trị rối loạn lipid máu yêu cầu một phương pháp tổng thể, bao gồm thay đổi lối sống và sử dụng thuốc. Kết hợp tập luyện – vận động thể lực và thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh là cách tốt nhất để kiểm soát rối loạn lipid máu. Nếu sau 2-3 tháng không có hiệu quả từ thay đổi lối sống, thuốc giảm lipid máu có thể được sử dụng.
Chúng ta cũng cần lưu ý rằng điều trị rối loạn lipid máu yêu cầu sự theo dõi và chăm sóc đặc biệt cho cơ thể. Do vậy, trong quá trình điều trị, hãy đảm bảo cung cấp đầy đủ chất xơ, vitamin và các yếu tố vi lượng từ rau, củ và hoa quả. Đồng thời, hãy luôn giữ các mức độ men gan, men cơ và chức năng gan trong tình trạng ổn định.
Để ngăn ngừa rối loạn lipid máu, chúng ta nên duy trì một lối sống lành mạnh, kết hợp vận động thể lực đều đặn và chế độ ăn uống cân đối. Đồng thời, hãy thực hiện các xét nghiệm lipid máu định kỳ, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao như người béo phì và mắc bệnh đái tháo đường. Nếu phát hiện rối loạn lipid máu, hãy điều trị kịp thời để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Hãy nhớ rằng sức khỏe là tài sản lớn nhất của chúng ta, do đó hãy chăm sóc và bảo vệ nó một cách cẩn thận. Đừng để rối loạn lipid máu làm ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn. Hãy thay đổi lối sống và duy trì một cơ thể khỏe mạnh từ bây giờ!
Admin