Mụn đầu đen, một vấn đề thường gặp trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt xuất hiện nhiều ở thanh thiếu niên vì sự thay đổi nội tiết tố. Tuy nhiên, đây không phải là vấn đề chỉ dừng lại ở tuổi trẻ. Có tới 10% – 20% người ở tuổi trưởng thành vẫn tiếp tục chịu đựng mụn đầu đen hoặc bắt đầu bị mụn đầu đen. Vậy mụn đầu đen là gì? Tại sao chúng lại xuất hiện? Và các vị trí mụn đầu đen phổ biến như thế nào?
Mụn đầu đen là gì?
Mụn đầu đen là mụn trứng cá mở, có sự thông thương giữa nhân mụn với môi trường bên ngoài do lỗ chân lông hở. Các tế bào chết và chất bã nhờn trong lỗ chân lông phản ứng với oxy trong không khí (chất bã bị oxy hóa), tạo thành mụn đầu đen có màu sắc đen. Nhìn từ bề mặt da, chúng rất dễ thấy (1).
Các vị trí ưa thích của mụn đầu đen
Thường xuất hiện nhiều ở các vị trí có nhiều tuyến nhờn như mũi, trán, cằm, má, cổ, lưng, ngực. Sẽ có lúc chúng xuất hiện trên mông, đùi, tai, nách (2).
Nguyên nhân gây mụn đầu đen
Có nhiều nguyên nhân gây ra mụn đầu đen bao gồm:
1. Tuyến bã nhờn hoạt động mạnh
Tuyến bã nhờn sản xuất sự bã nhờn để bảo vệ da khỏi các mầm bệnh gây hại như vi khuẩn và nấm. Tuy nhiên, khi sản xuất quá nhiều bã nhờn, da trở nên nhờn, lỗ chân lông cũng to hơn. Bã nhờn dư thừa kết hợp với tế bào da chết tạo thành nốt đen bên trong lỗ chân lông, gây nhân mụn đầu đen và viêm nhiễm do vi khuẩn tích tụ. Vi khuẩn có thể xâm nhập vào các vùng da lân cận tạo thành mụn mới. Vì vậy, việc chăm sóc da để giảm bã nhờn quá mức là cần thiết (3).
2. Chế độ ăn uống không lành mạnh
Chế độ ăn uống không lành mạnh có thể ảnh hưởng đến mụn đầu đen. Các sản phẩm từ sữa và các thực phẩm giàu đường cũng góp phần gây ra mụn đầu đen.
3. Uống ít nước
Uống ít nước sẽ tăng nguy cơ nổi mụn. Nước giữ cho làn da ngậm nước, hỗ trợ chức năng miễn dịch, duy trì độ ẩm và đàn hồi da. Việc bổ sung đủ nước mỗi ngày sẽ giúp cải thiện tình trạng mụn đầu đen trên da.
4. Chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi không hợp lý
Mụn đầu đen có thể xuất hiện khi chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi không hợp lý. Ví dụ như căng thẳng, thiếu ngủ, không tẩy trang trước và sau khi tập thể dục, không lau điện thoại thường xuyên, chà xát da một cách quá mức, và nhiều hơn nữa. Vì thế, cần thay đổi lối sống lành mạnh hơn, có chế độ sinh hoạt và nghỉ ngơi hợp lý để giảm mụn đầu đen.
5. Lạm dụng thuốc
Lạm dụng một số loại thuốc có thể tăng nguy cơ nổi mụn đầu đen. Sự thay đổi tế bào da nhanh chóng hoặc sử dụng một số loại thuốc steroid như corticosteroid cũng có thể gây mụn đầu đen.
6. Lỗ chân lông to
Khi da sản xuất quá nhiều dầu, lỗ chân lông có thể bít kín, nhưng chất bã nhờn vẫn tiếp tục được sản xuất. Điều này khiến lỗ chân lông mở rộng hơn để giải quyết tình trạng bít kín, nhưng chất bã nhờn vẫn có thể kẹt lại trong lỗ chân lông. Khi da chết và dầu ở cuối lỗ chân lông bị kẹt, chúng sẽ tiếp xúc với không khí và bị oxy hóa, tạo thành mụn đầu đen.
7. Tuổi tác và sự thay đổi nội tiết tố
Sự thay đổi nội tiết tố và tuổi tác là yếu tố chính gây mụn đầu đen. Phổ biến nhất ở tuổi dậy thì, mụn đầu đen xuất hiện do sự thay đổi nồng độ hormone làm tăng sản xuất bã nhờn. Ngoài ra, sự thay đổi nội tiết tố liên quan đến kinh nguyệt, mang thai, sử dụng thuốc tránh thai ở phụ nữ cũng có thể gây mụn đầu đen. Nếu cơ thể sản xuất quá nhiều tế bào da, cũng có thể dẫn đến nguy cơ gây mụn đầu đen.
8. Các yếu tố khác
Ngoài những nguyên nhân nêu trên, mụn đầu đen còn có thể xuất hiện do các yếu tố như chặn hoặc che lỗ chân lông bằng mỹ phẩm, đổ mồ hôi nhiều, cạo râu hoặc các hoạt động có thể mở nang lông, độ ẩm cao, và hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) và hội chứng tiền mãn kinh (PMS).
Mụn đầu đen trông như thế nào?
Mụn đầu đen là triệu chứng của mụn trứng cá. Chúng không viêm nhiễm, không gây đau và có màu sắc đen. So với mụn bọc, mụn đầu đen có kết cấu nhô lên nhưng phẳng hơn và làm da trở nên sẫm màu. Mụn đầu đen không gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe thể chất, nhưng có thể làm giảm tự tin của người bị mụn.
Có nên nặn mụn đầu đen không?
Không nên tự nặn mụn đầu đen vì không thể loại bỏ toàn bộ mụn. Thậm chí việc tự nặn còn có thể đẩy mụn đầu đen sâu vào da, làm cho vi khuẩn hoặc dầu khác tiếp xúc với lỗ chân lông và gây tình trạng mụn to hơn, lan rộng hoặc kích ứng da. Việc nặn mụn đầu đen còn có thể gây tổn thương cho da và để lại sẹo.
Người bệnh nên đến các cơ sở chuyên khoa như chuyên khoa da liễu hoặc thẩm mỹ để lấy nhân mụn đầu đen. Đây là cách an toàn và hiệu quả để loại bỏ mụn đầu đen và ngăn chặn sự tái phát.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Người bệnh có thể gặp bác sĩ da liễu ngay khi phát hiện mụn đầu đen, để bắt đầu điều trị và loại bỏ chúng. Nếu mụn đầu đen ở gần bề mặt da, chúng thường tự biến mất. Tuy nhiên, nếu mụn đầu đen nằm sâu trong da, thì cần đến bác sĩ da liễu để loại bỏ chúng.
Làm thế nào để điều trị mụn đầu đen?
Mụn đầu đen có thể được điều trị bằng các biện pháp sau:
1. Các phương pháp điều trị không kê đơn
- Sử dụng sữa rửa mặt: ngăn chặn sự hình thành mụn mới.
- Tẩy da chết: giảm sự hình thành bã nhờn và mụn mới. Sử dụng chất tẩy rửa dịu nhẹ chứa axit beta-hydroxy, axit salicylic hoặc benzoyl peroxide để làm giảm bã nhờn, tiêu diệt vi khuẩn. Nếu sử dụng sữa rửa mặt có hạt, hãy dùng sản phẩm có hạt mịn để không gây tổn thương da và nguy cơ nhiễm trùng.
2. Các phương pháp điều trị theo thuốc kê đơn
Nếu đã thử các sản phẩm không kê đơn mà không có hiệu quả, cần gặp bác sĩ da liễu để được hướng dẫn sử dụng các loại thuốc kê đơn. Các loại thuốc này giúp cải thiện và kiểm soát mụn đầu đen, tránh gây tổn thương cho da hoặc để lại sẹo.
3. Thuốc bôi
- Retinoids: chứa axit retinoic hoặc tretinoin ở dạng kem, gel hoặc kem dưỡng da. Retinoids làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh nắng mặt trời, có thể gây khô da và nổi mẩn đỏ ở những người có da nâu hoặc da đen.
- Thuốc kháng sinh: giúp tiêu diệt vi khuẩn trên da, giảm đỏ và giảm viêm cho mụn đầu đen.
- Axit azelaic: dạng axit tự nhiên có tính kháng khuẩn. Kem hoặc gel axit azelaic 20% có thể được sử dụng để kiểm soát sự đổi màu xảy ra với một số loại mụn trứng cá, trong đó có mụn đầu đen. Tuy nhiên, axit azelaic có thể gây đỏ da và kích ứng da nhẹ.
- Axit salicylic: có thể ngăn nang lông bị tắc. Tác dụng phụ bao gồm: đổi màu da và kích ứng da nhẹ.
- Dapsone (Aczone) 5%: Thoa gel 2 lần/ngày giúp cải thiện tình trạng viêm của mụn. Tác dụng phụ: da đỏ và khô.
4. Thuốc uống
- Thuốc kháng sinh: dành cho những trường hợp mụn đầu đen trung bình đến nặng, giúp giảm vi khuẩn. Các loại thuốc kháng sinh bao gồm: tetracycline (minocycline, doxycycline) hoặc macrolide (erythromycin, azithromycin). Tuy nhiên, thuốc kháng sinh uống nên sử dụng trong thời gian ngắn nhất để tránh tình trạng kháng thuốc. Cần kết hợp với các loại thuốc khác (benzoyl peroxide) để giảm nguy cơ kháng thuốc. Các loại thuốc này làm da tăng độ nhạy cảm với ánh nắng mặt trời.
- Chất kháng androgen: với thuốc spironolactone (aldactone) có thể được sử dụng cho phụ nữ, trẻ em gái vị thành niên nếu kháng sinh uống không hiệu quả.
Các phương pháp ngăn ngừa mụn đầu đen
Để ngăn ngừa mụn đầu đen và bảo vệ da luôn khỏe mạnh, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau:
- Rửa mặt thường xuyên và trước khi đi ngủ, sau khi đổ mồ hôi.
- Gội đầu thường xuyên nếu tóc có nhiều dầu.
- Tránh tiếp xúc da mặt bằng tay.
- Thay vỏ gối thường xuyên.
- Bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời bằng cách tránh ánh nắng trực tiếp và sử dụng kem chống nắng hàng ngày.
- Thư giãn, nghỉ ngơi hợp lý và tập thể dục để giảm mức độ căng thẳng và mụn đầu đen.
- Ngủ đủ giấc và ngủ sâu để cơ thể được nghỉ ngơi và da hồi phục.
- Làm sạch da trước và sau khi tập thể dục để ngăn mụn trên cơ thể trở nên nặng hơn. Trước khi tập thể dục, cần tẩy trang và rửa mặt bằng sữa rửa mặt hoặc nước ấm sau khi tập thể dục. Sau khi tập thể dục, cần đi tắm và thay quần áo sớm để ngăn mồ hôi từ quần áo gây mụn.
- Tránh thực phẩm có lượng calo rỗng, đường cao, carbs và đồ ngọt. Cần có chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất từ trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và nguồn protein lành mạnh để bảo vệ da.
- Làm sạch điện thoại hàng ngày để tránh nguy cơ sinh mụn.
- Tránh sử dụng xà phòng dạng rắn hoặc các sản phẩm chăm sóc da khác làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Nếu da dầu, cần tránh các sản phẩm làm mềm da quá mức và sử dụng chất tẩy rửa nhẹ nhàng không làm khô da. Không chà xát quá mạnh để loại bỏ mụn vì sẽ làm khô da và tạo ra nhiều da chết làm tắc nghẽn lỗ chân lông.
- Tẩy trang trước khi đi ngủ để lỗ chân lông không bị tắc.
- Tẩy tế bào chết bằng chất lỏng axit salicylic không mài mòn để làm sạch lỗ chân lông và tránh sự hình thành mụn đầu đen.
Chuyên khoa Da liễu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cung cấp dịch vụ chuyên sâu về điều trị mụn đầu đen và các vấn đề da khác. Với đội ngũ giáo sư, bác sĩ, và nhân viên y tế giàu kinh nghiệm, chúng tôi cam kết đem lại những giải pháp tối ưu để phục hồi làn da và giúp bạn tự tin hơn.
Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Chuyên khoa Da liễu – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn có thể truy cập website EzBeauty.vn hoặc gọi tổng đài 0287 102 6789 – 093 180 6858 (TP HCM) hoặc 024 3872 3872 – 024 7106 6858 (Hà Nội). Bạn cũng có thể liên hệ qua các kênh thông tin khác như Fanpage Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh hoặc Fanpage Tiết niệu – Nam học BVĐK Tâm Anh, hoặc qua Zalo OA của BVĐK Tâm Anh.
Chú ý rằng mụn đầu đen nếu được phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp rút ngắn thời gian điều trị. Vì vậy, khi thấy da có mụn đầu đen, hãy đến gặp bác sĩ da liễu để được khám và điều trị sớm. Bác sĩ sẽ lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp dựa trên độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của mụn đầu đen.