Ô nhiễm môi trường đang là một chủ đề đang thu hút sự quan tâm của dư luận. Với sự phát triển nhanh chóng của nhiều ngành kinh tế, môi trường đất, nước, không khí và biển đang đối mặt với nguy cơ bị ô nhiễm nghiêm trọng. Trong số đó, ô nhiễm môi trường đất đang diễn ra với tình hình phức tạp. Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất trong bài viết sau đây.
Nguyên Nhân Gây Ô Nhiễm Môi Trường Đất
Đất bị ô nhiễm chủ yếu là do sự xuất hiện của các chất hóa học xenobiotic (có nguồn gốc từ con người) hoặc do sự thay đổi trong môi trường tự nhiên. Các chất hóa học này chủ yếu bắt nguồn từ hoạt động công nghiệp, hóa chất nông nghiệp và việc vứt rác không đúng nơi quy định, gây ô nhiễm môi trường đất. Một số chất hóa học phổ biến bao gồm dầu hydrocacbon, các dẫn xuất hydrocacbon có nhiều vòng (như naphthalene và benzo(a)pyrene), dung môi, thuốc trừ sâu, chì và các kim loại nặng. Mức độ công nghiệp hóa và cường độ sử dụng chất hóa học luôn có quan hệ với mức độ ô nhiễm đất.
Ô nhiễm môi trường đất đồng nghĩa với việc đưa các chất thải độc hại hoặc năng lượng vào môi trường, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của sinh vật và sức khỏe con người, hoặc làm suy thoái chất lượng môi trường. Môi trường đất được coi là ô nhiễm khi nồng độ các chất độc trong đất vượt quá mức an toàn và vượt quá khả năng tự làm sạch của môi trường đất.
Nguyên Nhân Ô Nhiễm Môi Trường Đất Do Con Người
Khi điều tra nguyên nhân ô nhiễm môi trường đất, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng có hai yếu tố chính: do con người và do tự nhiên.
Sự gia tăng hàm lượng các chất có nguồn gốc tự nhiên trong đất cùng với sự xuất hiện nhiều chất độc lạ (vượt quá mức cho phép) sẽ gây ảnh hưởng độc hại đến môi trường, nơi sinh sống và phát triển của nhiều loài sinh vật trong đất, làm suy giảm cảnh quan thiên nhiên.
Để phân loại ô nhiễm môi trường đất, các chuyên gia môi trường đã chia thành các nguồn gốc phát sinh và các tác nhân gây ô nhiễm cho đất.
Theo nguồn gốc phát sinh, ô nhiễm môi trường đất bao gồm ô nhiễm do hoạt động nông nghiệp, do chất thải công nghiệp và do tác động từ các hoạt động sinh hoạt dân cư.
Theo tác nhân gây ô nhiễm, có ô nhiễm sinh học, hóa học và ô nhiễm vật lý.
Đặc biệt, ô nhiễm môi trường đất hiện nay cũng có thể được phân loại dựa trên nguyên nhân gây ra:
Nguyên Nhân Do Hoạt Động Nhân Tạo
Chủ yếu do con người, bao gồm các hoạt động của các công ty và xí nghiệp.
Chất thải từ hoạt động công nghiệp như sử dụng than cho nhà máy nhiệt điện, quá trình khai thác mỏ, sản xuất nhựa, hóa chất, nylon… Chất thải công nghiệp không được xử lý đúng, được xả trực tiếp vào môi trường đất. Dường như việc xả thải vào môi trường nước và không khí không gây hại, nhưng trong quá trình vận chuyển, thải ra và từ đó ngấm dần vào đất, gây ô nhiễm đất.
Một số hoạt động công nghiệp hiện nay đã tạo ra bụi, nước thải và chất thải rắn gây ô nhiễm môi trường đất (do không được thu gom và xử lý đúng theo Luật môi trường) như bụi từ nhà máy xi măng, khai thác đá… đã gây ô nhiễm đất khu vực xung quanh. Chất thải (nước thải và chất thải rắn) từ các hoạt động sản xuất cơ khí, thép, gia công kim loại, sửa chữa xe máy, ô tô… chứa nhiều kim loại nặng, dầu mỡ… Chất thải từ quá trình sản xuất giấy và bột giấy chứa nhiều chất hữu cơ khó phân huỷ, sunfua… gây ảnh hưởng lớn đến vi sinh vật sống trong đất, chất lượng đất; nước thải từ các nhà máy chế biến nông – lâm – thủy sản như tinh bột sắn, cao su, cà phê, bột cá… có mức độ ô nhiễm cao gây nguy hiểm đến môi trường đất một cách nghiêm trọng.
Chất thải sinh hoạt trong quá trình sống của con người như phân, rác, thức ăn, túi nylon sử dụng, nước thải… Được xả trực tiếp lên mặt đất hoặc chôn lấp thải sinh hoạt.
Hoạt động nông nghiệp như canh tác và sản xuất sinh ra chất thải như phân và nước tiểu động vật (nếu được áp dụng các biện pháp canh tác và vệ sinh hợp lý, chúng sẽ là nguồn phân bón tốt cho nông nghiệp). Chất trừ sâu, các sản phẩm hóa học vô cơ như phân bón, chất điều hòa sinh trưởng, thuốc diệt cỏ… ngấm dần vào đất và tạo ra môi trường sống độc hại cho sinh vật trong đất.
Sự đô thị hóa, công nghiệp hóa và mạng lưới giao thông, cùng với tác động của không khí từ khu công nghiệp và đô thị cũng góp phần vào ô nhiễm môi trường đất.
Nguyên Nhân Do Tự Nhiên
Nhiễm phèn: do nước phèn từ một vị trí khác trôi theo dòng nước ngầm dưới lòng đất di chuyển đến. Đây chủ yếu là các chất Fe2+ , Al3+, SO42-, pH môi trường giảm, gây ngộ độc cho cây trồng và sự sống và phát triển của sinh vật trong môi trường đó.
Nhiễm mặn: do lượng muối trong nước biển, nước triều cao hoặc từ mỏ muối, nồng độ Na+, K+ hoặc Cl- cao làm tăng áp suất thẩm thấu và gây hạn chế sinh lý cho các loại cây trồng.
Quá trình gley hóa trong đất sinh ra nhiều chất độc hại như CH4, N2O, CO2, H2S, FeS… Các sản phẩm sử dụng trong nông nghiệp nếu không được sử dụng hợp lý, như thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ… sẽ trôi theo nước ngầm vào đất hoặc rơi xuống mặt đất, ngấm vào đất và tạo thành các hợp chất gây nguy hại cho vi sinh vật và động vật sống trong đất, gây ra ô nhiễm môi trường đất.
Các tác động từ môi trường đã bị ô nhiễm như không khí, nước từ các xác bã thực vật và động vật. Bụi chì từ khói xả của các phương tiện giao thông dọc hai bên đường dần dần thấm vào đất. Hàm lượng chì và kẽm cao ở những khu vực gần mỏ quặng. Tất cả đều là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đất.
Các hoạt động sản xuất khác: Khai thác khoáng sản, đất, cát ven sông, làm xáo trộn tầng đất dẫn đến oxy hóa đất, đồng thời làm tăng sự xâm nhập mặn từ biển vào các vùng khai thác, gây nhiễm mặn đất và nước ngầm.
Hoạt động nuôi tôm nước lợ/mặn ở vùng ven bờ cũng gây ô nhiễm mặn đất canh tác nông nghiệp. Sự nhiễm mặn tăng cường cũng có thể gây nhiễm phèn (làm cho đất chua, giảm chất lượng đất).
Nạn phá rừng khiến cho lớp thực vật bị mất, dẫn đến đất đai trở nên xẻo lõm, hiện tượng phong hóa suy giảm.
Hiện tượng sa mạc hóa cũng đang gia tăng, khiến diện tích đất cằn cỗi tăng lên, không còn đủ cho việc sản xuất.
Nguồn: EzBeauty.vn