Chấn thương sọ não: Tìm hiểu dấu hiệu, nguyên nhân và cách chẩn đoán
Chấn thương sọ não: Tìm hiểu dấu hiệu, nguyên nhân và cách chẩn đoán

Sự va đập mạnh vào phần đầu có thể dẫn đến chấn thương sọ não. Những trường hợp nghiêm trọng có thể gây bất tỉnh, hôn mê và thậm chí tử vong.

chấn thương sọ não

Mỗi năm, khoảng 69 triệu người trên thế giới trải qua chấn thương sọ não, đây là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Chấn thương sọ não có độ nghiêm trọng khác nhau. Thời gian phục hồi sau chấn thương cũng khác nhau, từ vài ngày đối với chấn thương nhẹ đến tổn thương não vĩnh viễn và thậm chí tử vong đối với chấn thương nặng.

Vậy chấn thương sọ não là gì? Dấu hiệu và triệu chứng của chấn thương sọ não như thế nào? Khi bị chấn thương sọ não, cần lưu ý điều gì? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về chấn thương sọ não, từ dấu hiệu, nguyên nhân cho đến cách chẩn đoán.

Chấn thương sọ não là gì?

Chấn thương sọ não xảy ra khi đầu va đập vào vật cứng hoặc đầu chịu lực tác động mạnh. Các vết thương xuyên qua sọ, như vết thương do súng bắn, hoặc các vết thương không xuyên thấu như bị đập vào đầu trong vụ tai nạn xe hơi, đều có thể dẫn đến chấn thương sọ não.

Chấn thương sọ não nhẹ có thể tạm thời ảnh hưởng đến tế bào não. Còn chấn thương sọ não nghiêm trọng có thể gây bầm tím, rách các mô, chảy máu và gây tổn thương cho não. Nếu không được can thiệp điều trị kịp thời, chấn thương sọ não nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.

chấn thương sọ não là gì
Chấn thương sọ não nghiêm trọng có thể gây tử vong.

Phân loại chấn thương sọ não

Phân loại theo mức độ nghiêm trọng

Mức độ nghiêm trọng của chấn thương sọ não được xác định bởi nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn người bệnh có mất ý thức hay trí nhớ, các triệu chứng thần kinh, và kết quả chụp CT hoặc MRI não.

  • Chấn thương sọ não nhẹ: Đây là loại chấn thương sọ não phổ biến. Có thống kê cho thấy, trong 4 trường hợp chấn thương sọ não, có 3 trường hợp là nhẹ. Người bị chấn thương sọ não nhẹ có thể bị choáng váng, mất ý thức trong khoảng 30 phút, hoặc có triệu chứng lú lẫn trong vòng 1 ngày.
  • Chấn thương sọ não trung bình: Loại chấn thương này có thể dẫn đến mất ý thức trong hơn 30 phút, nhưng thường không quá 1 ngày. Người bênh có thể gặp suy giảm nhận thức, lú lẫn kéo dài đến 1 tuần.
  • Chấn thương sọ não nghiêm trọng: Những trường hợp này có thể bất tỉnh hơn 1 ngày, có nhiều biến chứng nguy hiểm. Nếu không được điều trị kịp thời, chấn thương sọ não nghiêm trọng có thể gây tử vong.

Phân loại theo đặc điểm bệnh lý

Chấn thương sọ não cũng có thể được phân loại dựa trên đặc điểm bệnh lý:

  • Chấn thương sọ não không biến chứng: Kết quả chụp CT/MRI sọ não và đầu bình thường, dù cho người bệnh có chấn thương sọ não nhẹ, trung bình hay nặng.
  • Chấn thương sọ não phức tạp: Kết quả chụp CT hoặc MRI cho thấy sự thay đổi trong khu vực não, chẳng hạn như chảy máu.
  • Chấn thương sọ não kín: Đây là loại chấn thương phổ biến nhất, khi có lực tác động lên hộp sọ nhưng không xuyên qua sọ vào não.
  • Chấn thương sọ não hở: Đây là trường hợp khi một viên đạn, dao hoặc mảnh vỡ xuyên qua hộp sọ. Nếu dị vật xâm nhập vào não, nó sẽ gây tổn thương trực tiếp cho não.
  • Chấn thương sọ não do thiếu oxy não: Loại chấn thương này không phải do chấn thương mà do hậu quả của đột quỵ, co giật, hay chết đuối ngạt thở, gây mất ôxy cho não.

chấn thương sọ não
Chấn thương sọ não được phân loại theo mức độ hoặc đặc điểm bệnh lý.

Triệu chứng chấn thương sọ não

Triệu chứng và dấu hiệu chấn thương sọ não khác nhau tùy thuộc vào mức độ chấn thương. Một người bị chấn thương sọ não có thể gặp các dấu hiệu sau:

Chấn thương sọ não nhẹ

  • Đau đầu.
  • Buồn nôn hoặc nôn mửa.
  • Mệt mỏi hoặc buồn ngủ.
  • Khó khăn về giao tiếp (nói ngọng, không thể hiểu và/hoặc nói rõ các từ).
  • Chóng mặt hoặc mất thăng bằng.
  • Mờ mắt, ù tai, mùi vị khó chịu trong miệng hoặc thay đổi khả năng ngửi.
  • Nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh.
  • Mất ý thức trong vài giây đến vài phút.
  • Cảm giác choáng váng, mất phương hướng.
  • Gặp vấn đề về trí nhớ hoặc khả năng tập trung.
  • Thay đổi tâm trạng.
  • Cảm thấy chán nản hoặc lo lắng.
  • Khó ngủ hoặc ngủ nhiều hơn bình thường.

Chấn thương sọ não từ trung bình đến nặng

Chấn thương sọ não trung bình và nặng có thể kèm theo các triệu chứng của chấn thương sọ não nhẹ và những dấu hiệu sau:

  • Mất ý thức từ vài phút đến hàng giờ.
  • Đau đầu dai dẳng, cơn đau ngày càng dữ dội hơn.
  • Nôn hoặc buồn nôn lặp đi lặp lại.
  • Co giật hoặc động kinh.
  • Một hoặc cả hai mắt giãn to.
  • Chảy dịch mũi hoặc tai.
  • Hôn mê sau khi ngủ.
  • Yếu hoặc tê tay, chân.
  • Lú lẫn, nhận thức kém.
  • Dễ kích động, nổi giận.
  • Nói lắp.
  • Các rối loạn ý thức khác.

triệu chứng chấn thương sọ não
Người bị chấn thương sọ não trung bình – nặng thường dễ cảm thấy buồn nôn.

Các triệu chứng chấn thương sọ não của trẻ em

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ chưa biết nói khi bị chấn thương não thường khó phát hiện do trẻ không thể tự diễn tả tình trạng của mình. Người lớn cũng không thể giao tiếp với trẻ để biết con có gặp vấn đề hay không. Tuy nhiên, với trẻ bị chấn thương sọ não, bạn có thể quan sát các biểu hiện bất thường như:

  • Thay đổi thói quen ăn uống, chán ăn, ăn ít, bỏ ăn.
  • Dễ cáu kỉnh, quấy khóc, khóc không dỗ được.
  • Ngủ li bì.
  • Co giật.
  • Mất hứng thú với đồ chơi hoặc các hoạt động yêu thích.

Nguyên nhân chấn thương sọ não

Chấn thương sọ não thường do va đập mạnh vào đầu. Mức độ tổn thương tăng theo lực tác động.

Nguyên nhân phổ biến gây chấn thương sọ não bao gồm:

  • Té ngã: Ngã (ngã cầu thang, ngã từ trên giường xuống, ngã trong bồn tắm,…) là nguyên nhân phổ biến nhất gây chấn thương sọ não. Cả người lớn và trẻ nhỏ đều có nguy cơ té ngã cao.
  • Tai nạn giao thông: Tai nạn liên quan đến ô tô, xe máy, xe đạp và đặc biệt là người đi bộ cũng có thể gây chấn thương sọ não.
  • Bạo lực: Vết thương do súng bắn, bạo lực gia đình, bạo hành trẻ em và các hành vi hành hung khác là nguyên nhân phổ biến.
  • Hội chứng rung lắc: Rung lắc dữ dội có thể khiến trẻ sơ sinh bị chấn thương sọ não, thậm chí dẫn đến tử vong.
  • Chấn thương trong thể thao: Chấn thương sọ não có thể xảy ra trong các môn thể thao có tác động mạnh như bóng đá, bóng chày, bóng ném và khúc côn cầu.
  • Các vụ nổ: Trong thời chiến, quân nhân thường bị chấn thương sọ não do các vụ nổ. Sóng áp lực qua não làm gián đoạn chức năng của não.

nguyên nhân chấn thương sọ não
Té ngã là nguyên nhân phổ biến dẫn đến chấn thương sọ não.

Ngoài ra, chấn thương sọ não cũng có thể xảy ra sau các sự cố như đầu va chạm vào các vật cứng sau khi ngã hoặc sau các vụ cháy nổ, các mảnh vỡ xuyên qua sọ.

Ai dễ bị chấn thương sọ não?

Bất kỳ ai cũng có thể bị chấn thương sọ não. Tuy nhiên, thống kê cho thấy gần 80% các vụ chấn thương xảy ra với nam giới. Người cao tuổi (trên 65 tuổi) cũng dễ bị chấn thương sọ não do mất thăng bằng, té ngã. Một số ngành nghề như vận động viên, công nhân xây dựng, quân nhân,… có nguy cơ cao bởi các hoạt động nguy hiểm. Tuy nhiên, không nên chủ quan vì ngay cả trẻ sơ sinh cũng có thể bị chấn thương sọ não do những sự cố nguy hiểm, chẳng hạn như ngã từ trên giường xuống.

người bị chấn thương sọ não
Người cao tuổi có nguy cơ bị chấn thương sọ não cao hơn.

Biến chứng chấn thương sọ não

Chấn thương sọ não có thể để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Một số biến chứng có thể xảy ra ngay lập tức hoặc chỉ trong vài giờ sau chấn thương. Đặc biệt, chấn thương càng nặng càng tăng nguy cơ xảy ra các biến chứng nghiêm trọng.

Một số biến chứng chấn thương sọ não gồm:

  • Hôn mê bất tỉnh: Người bị không nhận thức, không phản ứng với bất kỳ kích thích nào.
  • Rơi vào trạng thái sống thực vật: Mất ý thức nhưng vẫn duy trì được huyết áp, nhịp tim và chức năng tim mạch.
  • Trạng thái có ý thức tối thiểu: Ý thức bị thay đổi nghiêm trọng nhưng vẫn có một số dấu hiệu nhận thức về bản thân hoặc môi trường.
  • Chết não: Mất chức năng não và thân não. Đây là biến chứng không thể phục hồi.
  • Co giật: Có thể xảy ra trong giai đoạn đầu hoặc nhiều năm sau chấn thương.
  • Não úng thủy: Tích tụ dịch não tủy trong não gây sưng.
  • Nhiễm trùng màng não: Xảy ra khi xương sọ gãy hoặc vết thương xuyên qua làm rách màng não, tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công và gây nhiễm trùng.
  • Đau đầu thường xuyên: Thường bắt đầu trong vòng một tuần sau chấn thương và có thể kéo dài đến vài tháng.
  • Chóng mặt, choáng váng, ù tai.
  • Tê liệt cơ mặt hoặc mất cảm giác ở mặt.
  • Mất hoặc thay đổi khứu giác hoặc vị giác.
  • Mất thị lực hoặc nhìn đôi, suy giảm thị lực.
  • Ù tai, mất thính lực.
  • Thay đổi trong kỹ năng tư duy, khó tập trung và xử lý suy nghĩ.
  • Vấn đề về ngôn ngữ và giao tiếp.
  • Thay đổi hành vi, cảm xúc, dễ cáu gắt tức giận.
  • Bệnh thoái hóa não.

Cách chẩn đoán chấn thương sọ não

Nếu bạn té ngã hoặc bị va đập vào đầu, nên đi đến bệnh viện sớm để được chẩn đoán chính xác về chấn thương sọ não và mức độ nghiêm trọng của nó. Nếu có các triệu chứng như lú lẫn hoặc mất trí nhớ, giãn đồng tử, hôn mê, mất ý thức, buồn nôn, nôn mửa, động kinh, co giật, đau đầu dữ dội,… bạn nên đến bệnh viện khẩn cấp.

Với người bệnh còn tỉnh táo, bác sĩ sẽ thực hiện khám và hỏi về các triệu chứng, tình trạng sức khỏe hiện tại và phẩm chất của vết thương. Đồng thời, các xét nghiệm cận lâm sàng như chụp CT/MRI sọ não có thể được thực hiện.

chẩn đoán chấn thương sọ não
Hình ảnh chụp CT và MRI giúp đánh giá vị trí và mức độ chấn thương.

Cách điều trị chấn thương sọ não

Phương pháp điều trị chấn thương sọ não phụ thuộc vào mức độ và vị trí chấn thương.

Đối với trường hợp chấn thương sọ não nhẹ

Phương pháp điều trị chính là nghỉ ngơi và sử dụng thuốc giảm đau nếu cần. Tình trạng sức khỏe cần được theo dõi.

Đối với trường hợp chấn thương sọ não trung bình và nặng

Đối với các trường hợp chấn thương sọ não được đánh giá mức độ trung bình đến nặng, bác sĩ sẽ can thiệp để ngăn chặn các tổn thương lan rộng và đảm bảo cung cấp đủ máu và oxy đến não.

Một số phương pháp điều trị có thể được áp dụng như loại bỏ dị vật, phẫu thuật lấy đi các phần mô bị tổn thương, phẫu thuật tạo hình xương sọ, phẫu thuật giảm áp. Ngoài ra, sử dụng thuốc và các liệu pháp phục hồi chức năng có thể được thực hiện.

Cách phòng ngừa chấn thương sọ não

Mặc dù không thể phòng ngừa được nhiều trường hợp chấn thương sọ não, nhưng chúng ta vẫn có thể cẩn thận để tránh nguy cơ té ngã và chấn thương sọ não. Một số biện pháp phòng ngừa bao gồm:

  • Đội mũ bảo hiểm khi tham gia các môn thể thao và khi đi xe.
  • Nằm yên và không di chuyển khi thấy đau đầu, hoa mắt chóng mặt.
  • Tìm hiểu tác dụng phụ của thuốc đang dùng để tránh các tác dụng không mong muốn như chóng mặt, buồn ngủ và nguy cơ té ngã. Nếu cần, tham khảo ý kiến bác sĩ để thay đổi thuốc.
  • Kiểm tra thị lực định kỳ.
  • Đảm bảo có ánh sáng đủ trong nhà, đặc biệt là ở những khu vực nguy hiểm như cầu thang và nhà vệ sinh.
  • Dọn dẹp nhà cửa, tránh để đồ vật lung tung gây nguy cơ trượt chân. Trang bị thảm chống trượt, lắp đặt tay vịn cầu thang và bồn tắm, tấm chắn cửa sổ, lan can,…

Hãy đặt lịch hẹn, hoặc tìm hiểu thêm về các vấn đề sức khỏe tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Truy cập EzBeauty.vn để biết thêm chi tiết.

Chấn thương sọ não không đơn giản, nên không nên chủ quan khi bị va đập vào đầu hay có dấu hiệu bất thường. Hãy chủ động đến bệnh viện để được thăm khám và kiểm tra.

By Hà Phương

Với kinh nghiệm trên 7 năm trong lĩnh vực làm đẹp mình tạo nên EzBeauty là website chia sẻ kiến thức và thông tin cho mọi người!