Gan là một cơ quan quan trọng trong cơ thể, đảm nhận nhiều chức năng khác nhau để duy trì sự sống. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về 4 chức năng sinh lý của gan một cách chi tiết.
Chức năng sinh lý của gan – Chức năng tạo mật giúp tiêu hóa lipid
Gan có vai trò sản xuất mật, một chất lỏng quan trọng trong quá trình tiêu hóa của cơ thể. Mật sẽ được đưa xuống túi mật để dự trữ, cô đặc và tiếp tục lưu thông đến tá tràng để tiêu hóa.
Trung bình mỗi ngày, gan sản xuất khoảng 1 lít mật để giúp tiêu hóa lipid và hấp thu các vitamin (A, K, D, E) tan trong dầu.
Mật được tạo thành từ nước, muối mật, cholesterol và bilirubin:
- Muối mật (muối kali hoặc natri) giúp nhũ tương hóa lipid và hấp thu các sản phẩm tiêu hóa của lipid, các vitamin tan trong lipid.
- Cholesterol trong mật có vai trò điều chỉnh cholesterol trong máu.
- Bilirubin được hình thành ở gan từ sản phẩm thoái hóa hemoglobin trong cơ thể và được thải ra thông qua mật.
Chức năng chuyển hóa
Chuyển hóa glucid
Các chất glucid, bao gồm glucose, galactose và fructose, từ ruột sẽ được mang đến gan thông qua tĩnh mạch cửa. Ở gan, fructose và galactose sẽ được chuyển thành glucose trước khi sử dụng.
Ngoài ra, gan còn chuyển acid amin sinh đường, acid béo, glycerol và acid lactic thành acid pyruvic hoặc phosphopyruvic rồi tiếp tục chuyển thành glucose-6-phosphat, và cuối cùng là glucose.
Chuyển hóa lipid
Gan là nơi chuyển hóa lipid diễn ra mạnh mẽ và nhanh chóng. Quá trình này đóng vai trò tổng hợp cholesterol và tổng hợp cetonic.
Các acid béo từ glucid, procid, và sản phẩm thoái hóa của lipid sẽ được gan tổng hợp, sau đó chúng sẽ được chuyển hóa và cung cấp cho cơ thể thông qua máu.
Bên cạnh đó, gan còn tổng hợp phospholipid và lipoprotein, các dạng vận chuyển lipid quan trọng cho cơ thể.
Chuyển hóa protid
Gan chuyển hóa và dự trữ protid cho cơ thể. Quá trình chuyển hóa protid gồm hai giai đoạn quan trọng là chuyển hóa acid amin và tổng hợp protein.
- Quá trình chuyển hóa acid amin bao gồm khử carboxyl, khử amin và trao đổi amin. Đây là quá trình quan trọng nhất để gan tổng hợp các acid amin đặc hiệu cho cơ thể.
- Quá trình tổng hợp protein: 50% lượng protein trong cơ thể được tế bào gan tổng hợp. Điều này cho thấy khả năng tái sinh của gan rất mạnh.
Gan còn có thêm 2 chức năng: tổng hợp protein huyết tương và tổng hợp các yếu tố đông máu. Khi gan bị suy giảm, protein máu giảm dẫn đến sưng phù và quá trình đông máu bị rối loạn, dễ gây xuất huyết.
Chức năng dự trữ
Dự trữ máu
Gan chứa một lượng máu đáng kể, khoảng 600-700ml trong điều kiện bình thường. Khi áp suất máu tại tĩnh mạch gan tăng lên do uống nhiều nước, ăn xong, hoặc sau khi truyền dịch, gan sẽ chứa thêm khoảng 200-400ml máu.
Ngược lại, gan sẽ co lại khi cơ thể hoạt động hoặc khi tổng lượng máu giảm và cần cung cấp máu cho hệ tuần hoàn.
Dự trữ glucid
Gan dự trữ glucid dưới dạng glycogen, giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể trong một thời gian ngắn.
Gan cũng tham gia điều hòa đường huyết bằng cách dự trữ glycogen. Khi đường huyết tăng, gan tăng tổng hợp glycogen để dự trữ, và khi đường huyết giảm, gan sẽ phân ly glycogen để cung cấp glucose vào máu và ổn định đường huyết.
Dự trữ sắt
Gan, lách và tủy xương là những cơ quan dự trữ sắt cho cơ thể. Sắt trong gan được dự trữ dưới dạng ferritin và sau đó sẽ được chuyển đến cơ quan tạo máu thông qua transferrin do gan sản xuất.
Dự trữ các loại vitamin
Gan có khả năng dự trữ một số loại vitamin như A (10 tháng), D (3-4 tháng), B12 (1- vài năm) cho cơ thể. Trong số đó, B12 là một trong những vitamin quan trọng nhất.
Chức năng chống độc, giải độc
Đây là một chức năng cực kỳ quan trọng của gan. Gan đóng vai trò như một hàng rào ngăn chặn các chất độc hại xâm nhập qua đường tiêu hóa để bảo vệ cơ thể. Gan giảm độc tính và thải trừ một số chất được tạo ra trong quá trình chuyển hóa của cơ thể.
Gan có hai cơ chế chống độc:
- Giữ lại các kim loại nặng như đồng, chì, thủy ngân và sau đó thải ra khỏi cơ thể.
- Biến các chất độc thành chất không độc hoặc ít độc hơn thông qua các phản ứng hóa học, sau đó thải ra qua mật hoặc thận.
Rất nhiều chất như bilirubin, alkaloid, phenol, hormone steroid, và các loại thuốc sẽ được kết hợp với acid glucuronic và sau đó thải ra qua nước tiểu hoặc mật.
Để tìm hiểu thêm về gan và các bệnh về gan, bạn có thể truy cập EzBeauty.vn.
Lưu ý: Tất cả thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Để biết chính xác tình trạng sức khỏe của bạn, hãy tới bệnh viện để được bác sĩ tư vấn và chẩn đoán trực tiếp.